İran, dünya güçleriyle 2015 yılında imzaladığı ve dün süresi dolan nükleer anlaşma kapsamında kabul ettiği tüm kısıtlamaların sona erdiğini resmen ilan etti. Bu beklenmedik hamle, uluslararası arenada büyük yankı uyandırdı ve gelecekteki olası senaryolar hakkında soru işaretleri yarattı.

Nükleer Anlaşma Neden Önemliydi?

2015 yılında imzalanan nükleer anlaşma, İran'ın nükleer programını denetim altına almayı ve nükleer silah geliştirmesini engellemeyi amaçlıyordu. Anlaşma, İran'ın uranyum zenginleştirme faaliyetlerine sınırlamalar getiriyor ve Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı'nın (UAEA) denetimlerini kabul etmesini şart koşuyordu. Karşılığında ise İran'a uygulanan ekonomik yaptırımların kaldırılması öngörülüyordu.

Ancak 2018 yılında ABD'nin anlaşmadan tek taraflı olarak çekilmesi ve İran'a yeniden yaptırımlar uygulamaya başlamasıyla süreç tersine döndü. İran da anlaşmadaki yükümlülüklerini aşamalı olarak azaltmaya başladı ve nükleer programını yeniden hızlandırdı. Gelinen bu noktada, İran'ın anlaşmayı tamamen geçersiz sayması, bölgedeki gerilimi tırmandırabilecek bir adım olarak değerlendiriliyor.

İran'ın Açıklaması Ne Anlama Geliyor?

İran, yaptığı açıklamada diplomasiyi sürdürme taahhüdünde bulunsa da, anlaşmanın resmi bitişiyle birlikte nükleer programına dair önceki yükümlülüklerin geçerliliğini yitirdiğini vurguladı. Bu durum, İran'ın artık nükleer faaliyetlerini serbestçe yürütebileceği anlamına geliyor. Ancak İran'ın bu yeteneği ne kadar kullanacağı ve nükleer silah geliştirme yoluna girip girmeyeceği belirsizliğini koruyor.

İran Dışişleri Bakanı Abbas Arakçi de, anlaşmanın sona ermesiyle birlikte BM Güvenlik Konseyi’nin İran’a yönelik önceki tüm kısıtlamalarının kaldırılması gerektiğini söyledi. Bu talep, uluslararası toplumda yeni bir tartışma başlatabilir ve İran'la ilişkilerin daha da gerginleşmesine yol açabilir.

Olası Senaryolar ve Sonuçlar

• Nükleer Silahlanma Yarışı: İran'ın nükleer programını hızlandırması, bölgedeki diğer ülkeleri de nükleer silahlanmaya teşvik edebilir. Bu durum, Orta Doğu'da istikrarsızlığı daha da artırabilir.
• Uluslararası Yaptırımlar: İran'ın nükleer anlaşmayı ihlal etmesi, uluslararası toplumun yeniden yaptırımlar uygulamasına neden olabilir. Bu durum, İran ekonomisini olumsuz etkileyebilir ve halkın yaşam koşullarını zorlaştırabilir.
• Diplomatik Çözüm Arayışları: İran'ın nükleer programı konusundaki endişeleri gidermek için diplomatik çabalar yeniden başlatılabilir. Ancak bu süreç, ABD ve İran arasındaki güvensizlik nedeniyle oldukça zorlu olabilir.

İran'ın nükleer anlaşmadan çekilmesi, uluslararası ilişkilerde yeni bir dönemin başlangıcı olabilir. Bu kararın etkileri uzun vadede görülecek ve bölgedeki güç dengelerini değiştirebilecek potansiyele sahip. Uluslararası toplumun bu duruma nasıl tepki vereceği ve İran'ın gelecekteki adımları, bölgenin istikrarı açısından belirleyici olacak.